Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια έξαρση ακραίων περιβαλλοντικών καταστροφών τις οποίες, σε μεγάλο βαθμό, η Επιστήμη και η Τεχνολογία δεν μπορούν να προβλέψουν και πολύ περισσότερο να αντιμετωπίσουν.
Γίνεται αντιληπτό ότι η ανθρώπινη κοινότητα είναι απροετοίμαστη στο σύνολό της. Κρατικοί μηχανισμοί, επιστημονικοί φορείς και πολίτες αδυνατούν να αντιληφθούν και να αποδεχτούν το μέγεθος των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής.
Ακόμη και μέχρι σήμερα η πλειοψηφία των θεωρητικών της πολιτικής και της κοινωνίας δεν συνηθίζουν να βασίζουν τις πολιτικές αρχές τους στις Περιβαλλοντικές Επιστήμες ή σε κάποια Φιλοσοφία της Φύσης.
Αυτή η στάση έχει μεγαλώσει στη σύγχρονη σκέψη, το σχίσμα ανάμεσα στον Πολιτισμό και τη Φύση, ανάμεσα στην ανθρώπινη ιστορία και την φυσική ιστορία, καθώς και ανάμεσα στο ανθρώπινο και το μη ανθρώπινο.
Αυτό με τη σειρά του, έχει ενισχύσει την άποψη ότι οι άνθρωποι είναι κατά κάποιο τρόπο “υπεράνω” της Φύσης, ότι είναι τεχνικά ικανοί και ηθικά υποχρεωμένοι να προσαρμόσουν τη Φύση στους δικούς τους σκοπούς.
Παράλληλα παρατηρούμε ότι ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι Διεθνείς Οργανισμοί σχεδιάζουν μεγαλόπνοες αειφορικές δράσεις η πραγματοποίηση αυτών δεν έχει προσφέρει τα επιδιωκόμενα αισιόδοξα αποτελέσματα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι εκτελεστές των δράσεων αυτών, για ποικίλους λόγους, είτε δεν θέτουν ως προτεραιότητα την προώθηση υλοποίησης τους είτε στερούμενοι ουσιαστικής γνώσης για την επερχόμενη περιβαλλοντική κρίση, ολοκληρώνουν τις δράσεις αυτές με μη ουσιώδη περιβαλλοντικά οφέλη.
Ταυτόχρονα οι περισσότεροι τελικοί αποδέκτες, οι πολίτες, έχοντας ελάχιστα στοιχεία περιβαλλοντικής κουλτούρας δεν συμμετέχουν ενεργά και συνειδητοποιημένα στην επιτυχή πραγματοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών.
Σήμερα στο κοινωνικό πλαίσιο αυτής της οικολογικής ” Αδιαφορίας ” και της επιστημονικής “Άγνοιας”, βιώνουμε φυσικές καταστροφές τεράστιας έντασης και έκτασης με μεγάλες απώλειες του ζωικού κεφαλαίου του πλανήτη μας και ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις.
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία πενήντα χρόνια πολλοί περιβαλλοντικοί φιλόσοφοι και επιστήμονες έχουν αμφισβητήσει σε πολλά μέτωπα την επικρατούσα αντίληψη περί της περιβαλλοντικής διαχείρισης, οι θεωρητικοί της κοινωνίας και της πολιτικής έχουν αργήσει να διατυπώσουν προβληματισμούς για την ανθρώπινη κυριαρχία πάνω στη φύση και για την αναζήτηση τρόπων υπέρβασης του κυρίαρχου δυισμού “Πολιτισμός – Φύση”, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί στην ανθρώπινη σκέψη.
Ο εμπνευστής της Κοινωνικής Οικολογίας Murray Bookchin, το 1987 στο μεγάλο του έργο, “The Ecology of Freedom”, έχει αναπτύξει μια Φιλοσοφία της Φύσης όπου αναφέρει ότι πρέπει να αφήσουμε τη Φύση “να μας αποκαλυφθεί ηθικά με τους δικούς της όρους“.
Τονίζει ότι τότε θα δούμε ότι η Φύση: “… επιδεικνύει έναν αυτοεξελισσόμενο σχεδιασμό. Η Aλληλοβοήθεια, η Eλευθερία και η Yποκειμενικότητα δεν είναι αυστηρά ανθρώπινες Αξίες. Εμφανίζονται και σε ευρύτερες κοσμικές και οργανικές διαδικασίες, οι οποίες δεν απαιτούν ούτε Αριστοτελικό θεό για να τις παρακινεί, ούτε Εγελιανό πνεύμα, για να τις ζωογονεί….”.
Φιλοσοφικές απόψεις ειπωμένες 36 χρόνια πριν. Απόψεις ίσως δυσνόητες σήμερα από πολλούς ή ακόμα και άχρηστες από μερικούς.
Εν τούτοις η σοβαρή προσέγγιση κατανόησης των αιτιών της Κλιματικής Αλλαγής και κυρίως ο σχεδιασμός αντιμετώπισης της, απαιτούν ένα νέο Αξιακό Πλαίσιο εξέλιξης των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που θα βασίζεται σε ένα σύνολο σχετικών φιλοσοφικών απόψεων.
Η συνεχής επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων καθιστά την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των σχέσεων του ανθρώπου με τη Φύση επιτακτική.
Απαιτείται μια νέα επικαιροποιημένη Περιβαλλοντική Ηθική.
Η Περιβαλλοντική Ηθική (Environmental Ethics), τμήμα της Εφαρμοσμένης Ηθικής στρέφει το οπτικό της πεδίο πέρα από τον ανθρώπινο παράγοντα και στο έμβιο ή αβιοτικό περιβάλλον της Φύσης, θέτοντας ζητήματα όπως η εγγενής αξία έμβιων όντων, τοπίων, φυσικών οικοσυστημάτων κ.α.
Οι φιλόσοφοι που ασχολούνται με την Περιβαλλοντική Ηθική διατυπώνουν θεωρίες με γνώμονα την καλλιέργεια Αξιών και Αρχών που μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη προκειμένου να ευημερεί ο άνθρωπος και οι άλλες μορφές ζωής σε ένα περιβάλλον που βρίσκεται σε Οικολογική Ισορροπία.
